Azərbaycan əkinləri

     Keçn günlərdə azərbaycanın əkin‌çi‌lərindən yazmışdım. bu yazıda azərbaycanın əkin‌lərindən yazıram. azərbaycanın torpaq‌larının verimli olduğuna görə, əkin‌ləri yetişilən çağ‌lar bazarın gözü olurlar. hər əkinin yaxşı‌sını( əlbt burda əkilən əkinlərin) azərbaycandan tapmaq olur. azərbaycanda əkin‌ləri sənəti olaraq az yerlərdə əkilıir(muğan). sənəti əkilmə‌məyin nədəni yerlərin bütöv olmadığı dır. yerlər ata - baba‌lardan uşaq‌larına miras qaldıq‌da onların arasında bölünür. bu bölünmk‌lər davam‌lanır. bir bütöv yer zaman sürəsində neçə yerə bölünür.

     Bu bölünmüş yerlərdən də azərbaycanın əkin‌çi‌ləri yaxşı əkin ələ gətirirlər. azərbaycanın yerlərində fərqli - fərqli əkinlər əkilir. bir sıra yerlərdə bir əkin çox əkildi‌yinə görə o yerin adın qazanır. azərbaycanda əkin‌lərilə adlanan yerlər( şəhər, bölgə, kənd ) çox dir.

      Bir sıra əkin‌lər, azərbaycanın çox yerlərində əkilir. alma, üzüm, buğda, gilənar(albalı), gilas və bunlara tay əkin‌lər azərbaycanın çox yerlərində əkilir. bir sıra əkin‌lər də bir bölgə‌lərdə əkilir. elə əkin‌lər var, hər yerdə əkilsə də bir yerin adına vurulur. bu adına vurulmaq azərbaycanın sınırlarını aşıb, başqa yerlərə çatır.

   Aşağıda bir sıra bölgə‌lərə ad qazanan əkin‌lərin adlarini gətirirəm:

• Yeralma soyuq yerlərin əkin olduğuna görə azərbaycanın soyuq bölgə‌lərində əkilir. Ərdbıl, Həmədan, Çaldıran (Qəreyni ), Fəridən çox sayı‌da yeralma əkilən yerlərin adları dir. bu yerlərin içində ərdəbilin adı yeralma yeri olaraq çox deyilir.
• Üzüm, Azərbaycanın bir çox yerlərində əkilir. Ərdəbil bölghəsində Meşkin mahalının üzümü adlı - sanlı dır. Məlikkəndi, Takıstan, Urmu başqa çox üzüm əkilən yerlərin adı ‌dır. bunların içində isə urmu üzüm şəhəri olaraq çox adı çəkilir.
• Alma Azərbaycanın hər yerində əkilir. Meşkin, Zəngan, Marağa, Xoy, Urmu, Əhər, Mərənd alma bağlarının çox olduq‌larına baxmayaraq, Zunuz alması özünə özəl ad qazanıb dır.
• Binə (Çuğundur, Pazı) Azərbaycanın çox şəhərlərində əkılır . Azərbaycanın qənd fabrıkaları olan şəhərlərdə hər yerdən çox əkılır . Urmu , Süldüz , Xana ( Pıranşhr ) , Xüy və Quşaçay çox çüğündür əkılən yerlərin adı dırlar. bu şəhərlərin içində Quşaçay qəndi özünə özəl ad qazana bilib.
• Girdəkan‌ ( cəviz) azərbaycanın hər yerində olur. Üskü, Əcəb‌şer, Marağa, Fərahan, Komıcan çox say‌da girdəkan bağı olan yerlərin adı‌ dırlar. onların içində Marağa da girdəkan alış - verişi çox olur. belə ki marağalı‌lara fəsli olaraq girdəkan alış - verişindən bir illik xərclərini ödəyə biləcək qədər iş yaranır.
• Nar adın çəkdikdə Sava yadımıza düşür. Narı başqa yerlərdə əksə‌lər də sava damğasını nara vürüb.
• Günə‌baxan Azərbaycanın çox yerlərində əkilir. çox sayı‌da Salmas, Çaypara(Qaraziyadın), Mərənd, Bokan və Xoyda  əkilir. bu mahal‌ların içində xoy özünə özəl ad qazanıb. xoyun günəbaxan meydanı yaranıb, xoyluların bir bölümünün birəti işləri olub.
• Ləpə çox yerlərdə əkilsə də Tufarqana özəl olaraq tanılıb.
• Soğan bınab, güney mahalı(Şəbistər), Ilxıçı, Xısrovşa da əkilir. bu yerlərin içində Ilxıçı soğan yeri olaraq tanınır.
• Göcə( Qirmizi Badımcan, Pamadur ) Mərənd, Ay‌batan, Güney də çox əkilir. Güneyin göcə‌si özəl ad olaraq tanılır.
• Süpürgə hər yerdə olsa da əkin olaraq Miyana da əkilir. Miyanada əkilən süpürgə‌ləri çoxumuz Məşhəd süpürgh‌si olaraq tanı‌ıyrıq( tanıtdırmaq da sorun var ).
• Qızılgül çox yerlərdə əkılır . Azərbaycanda Xoyda qızılgül çox sayı‌da əkilir. qızılgülün yeri olaraq Kaşan ( Qəmsər ) tanınır.
• Zeytin çox sayı‌da Muğan‌la, Tarım da əkilir. Azərbaycanlı‌lar bu yerlərin zeytinləri olduqlarını bəlkə eşitmi‌iybə‌lər !
• Hülü , Şaftalı çox yerlərin meyvə‌si dir. hülü lə şaftalı Güneymahalında (Şındava, Nadarlı ) hər yerdən çox əkildi‌yinə görə meydan‌ları orda olur. bu yerlər də adları bu meyvə‌lərin yerləri olaraq tanıtdırılmayıb‌lar.
• Alı (alça ) çox yerldə boldur. bu yerlərin adlım‌ları Sərdəri ilə‌ Meşgin dir.
• Heyua deyildikdə hər kəsin ağzı sulanır. heyua ağacları təkə-tük çox yerlərdə olur. ancaq heyva çox sayı‌da əkilən yer Küyü( Kivi, Givi ) dir. heyva almaq üçün hər yerdən(meydançı‌lar) küyüyə gəlinsə‌ də heyva şəhəri olaraq küyünün adı qolaq‌larımıza dəməyib.

 bir çox yerlərin də özəl meyvə‌ləri vardır, mən bilmirəm. ola bilsin bu yerlərin meyvə‌lərini o yerlərin adam‌ları tanıt‌dırsın‌lar.