Dilə yanaşanlar, avrupa ölkələrində (öz dilləri üzrə) dilələ maraqlanan bilim adamları dırlar(diçilərdilər). avrupa dillərindən başqa dillərə yanaşanlar isə siyasətçilər olublar. dünyanı dulananıb tanıdıqdan sonra, dünyanı özləri istədikləri kimi yazmağa başladılar . onlar, səyyah adıla da gəlsələr, devlətlər tərəfindən dəstəklənirdilər. gərəkləri olan hər nəyi, onları dəstəkləyən devlətlər çatdırırdılar.
Onlarla birlikdə bir sıra ölkələrin özəllikləri, yaşayanları bilmədikləri yerlərdə onlar tapıb, tarixlərin yaranmasına nədən oldular. orta doğunun yazanlarıla gəzənlərinin tanınmış adlarından neçəsi aşağıda gəlir.
Pietro Della Valle ( venizli, birinci adam olaraq təxt cəmşidi tanıtdırdı), Thomas Herbert, Jean Chardin, Jean-Baptiste Tavernier , Edward Granville Browne( iranın ədəbiyatının tarıxını yazan, seyid həsən təqizadə ilə məhəmmədəli fruğinin ustadları), Vladimir Minorsky.
Gəzənlər gəzməmişdən, gəzilən yerlərin dillərini öyrənib, sonra gəzn yerlərini yazmağa çalışırdılar. gəzməkdən qayıdandan sonra, böyük işlərin başına keçirdilər.
Müstəşriq adlananlar, beləliklə özlərinə bilim dünyasında yer qazandırırdılar. onların yazdıqları dünyanın and içilən əsərləri olurdu. indi də var belə dir. onlar gəzəyənti qılığında, doğu ölkələrini tanımağa başlasalar da, bilgiləri toplayandan sonra, şərq ölkələrini almağa çalışdılar. dişləri batan ölkələri dizə çökdürüb yiyələndilər. yiyələnməklə birlikdə istədiklərini yazıb, hər kəsi inandırdılar.
Dilə yanaşan müstəşriqlərdən tanınmışı ingilisli William Jones dir. böyük britanyanın elçisi olaraq hind də "sanskrit" dilini öyrənib incələməyə başladı . o dillərin qohumluğunu tərh edir. o hind-avrupa dillərini qohumluğunu isbatlayandan sonra, dünyada dillərin qohumluğu əsasında soy bəlirləmək ortaya çıxır.
Fransalı Arthur de Gobineau aryan soyunu, dillərin qohumluğu çərçivəsində, üstün olduğunu vurğuluyur. bu vurğulamaq , hind-avrupalı dilli ölkələrində, irqçiliği gücləndirməyinə nədən olur. aryantalizm dünyanın iki savaşının nədəni olur. almanlar yeniləndən sonra aryantalizmi çığıranlar üzdə çığırmağı kəsirlər. aryantalizm yayıldığına görə özlərini aryalı bilənlərin, qanında yaşayır.
Hİnd-avrupalı dilli diluzmanları, dünyanın dillərini hind-avrupalı dillə ölçüdə dəyərləndirməyə başlayırlar. dillərin qohumluluğundan, özlərini əmoğlu qazandıran avrupalılar, sonra dillərə fərqli yanaşsalar da, yaydıqları ırqçılıq, onların savunanlarını asyaya çəkdirir.
Bu yaymağın nədəni gələcəkdə özlərinə ayaq yerləri yaratmaq olur. onlar, başardıqları qədər, yazılarında hind-avrupalı dillilərin mənfəətinə işləyirlər. bu işlmək hər zaman, fərqli yön götürür . onların əllərində olduğu organlar, bilimin bilmsəl mərkəzləri olduqları üçün, dünyada yaşayanların bütününü inandıra bildirir.
Onları toxumların necə səpilməyin dilləri qohumluğu deyilməmişdən azı iki yüz il öncə çizmişdilər. hind-avrupalı olmayanlar hər zaman kiçilməyə məhəküm olurlur. hind-avrupalı dilli olanlar , özlərini bir ailədən bildikləri üçün, sonunda avrupalıların qovuşmalı olacaq ikinci dərəcəli avrupalı.
No comments:
Post a Comment